Cari oran firmaların likiditesine ilişkin bilgi edinmemizi sağlayan en temel rasyolardan bir tanesidir. Bu rasyo firmaların dönen varlıkları ile kısa vadeli borçlarının karşılaştırılmasını sağlayan likidite oranlarındandır.
Cari oran şu şekilde
hesaplanır:
Cari Oran: Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Dönen varlıklar firmanın bilançoda
yer alan likiditesi en yüksek varlıklarıdır. Bu varlıkların 1 yıl içerisinde
nakde dönüşmesi beklenir.
Tek düzen hesap planında dönen
varlıklar 1 kodu ile başlar ve şu şekildedir:
- 10 Hazır Değerler
- 11 Menkul Kıymetler
- 12 Ticari Alacaklar
- 13 Diğer Alacaklar
- 15 Stoklar
- 17 Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Maliyetleri
- 18 Gelecek Aylara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkukları
- 19 Diğer Dönen Varlıklar
Kısa vadeli yabancı kaynaklar
firmanın bilançosunda yer alan ve 1 yıl içerisinde ödenecek olan
yükümlülüklerini ifade eder.
Tek düzen hesap planında kısa
vadeli yabancı kaynaklar 3 kodu ile başlar ve şu şekildedir:
- 30 Mali Borçlar
- 32 Ticari Borçlar
- 33 Diğer Borçlar
- 34 Alınan Avanslar
- 35 Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Hakedişleri
- 36 Ödenecek Vergi Ve Diğer Yükümlülükler
- 37 Borç Ve Gider Karşılıkları
- 38 Gelecek Aylara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkukları
- 39 Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Finansal analizde cari oranın
1’den fazla olması beklenir. Buradaki temel unsur firmaların 1 yıl içerisindeki
nakde dönüşecek olan varlıkları ile 1 yıl içerisinde ödenecek olan borçlarını
yani yükümlülüklerini karşılaması beklenir.
Cari oranın 1’den fazla olması
demek aynı zamanda dönen varlıklar > kısa vadeli yabancı kaynaklar anlamına
geleceği için firmanın net işletme sermayesinin de pozitif olduğu anlamına
gelmektedir. Net işletme sermayesine ilişkin detay bilgiyi buradan
edinebilirsiniz.
Firmalardan cari oranın 1 den
fazla olması beklense de bir firmanın dönen varlıklarının, kısa vadeli yabancı
kaynaklardan fazla olması o firmalar işlerin tam olarak iyiye gittiği
söylenemez. Firmaların faaliyet gösterdiği sektöre bağlı olarak bilanço
yapılarında farklılıklar olabilir. Örneğin, faaliyet konusu al-sat olan ticari
işletmelerde dönen varlıkların, imalat sektöründe faaliyet gösteren firmalara
göre daha fazla olması muhtemeldir. Çünkü imalat yapan firmaların makine, tesis
ve cihaz gibi maddi duran varlıkları üretim süreci için gerekli olup, al-sat
yapan işletmelerde bu tarz duran varlıklara ihtiyaç duyulmamaktadır.
Bir diğer husus, finansal
analizde sık yapılan hatalardan birisi de cari oranın 1 den büyük olmasının
doğrudan olumlu bir husus olarak algılanmasıdır. Bildiğiniz üzere, tek düzen
hesap planında bilanço kalemleri en likit varlıktan en az likit olan varlığa
doğru sıralanmakta olup, en likit bilanço varlıkları hazır değerlerdir. Dönen
varlıkları her ne kadar 1 yıl içerisinde likit hale gelecek varlıklar olarak
görsek de dikkate almamız gereken önemli unsurlardan bir tanesi de firmanın
ticari alacaklarının tahsil süresi ile stoklarının nakde dönüşüm hızıdır.
Cari oranda firmanın alacak
tahsil süresinin önemini şu şekilde örneklendirebiliriz;
Firmanın kasasında sadece 20
TL bulunduğunu ve stoklarındaki A malını 180 gün sonra tahsil etmek üzere 100
TL’ye vadeli olarak sattığını düşünelim. Böylece firmanın dönen varlıkları 120
TL olacaktır. Diğer taraftan, firmanın daha önce kullanmış olduğu kredi için 90
gün sonra ödenecek olan 75 TL tutarında taksit ödemesi olsun. Bu doğrultuda
bakıldığında, firmanın dönen varlıkları(120 TL), kısa vadeli yabancı
kaynaklarından(75 TL) büyük, yani cari oranı 1’in üzerinde olacaktır. Firma 75
gün sonra taksit ödemesi yaparken kasasında sadece 20 TL likit varlığı
olacaktır. Çünkü satılan A malının tahsilatına daha 90 gün vardır. Bu durumda
firmanın cari oranı 1’in üzerinde olmasına karşın taksit ödemesini gerçekleştiremeyeceği
görülmekte olup, firma temerrüde düşecektir. Firmaların ticari alacaklarının önemine
ilişkin buradaki yazımdan detay bilgi edinebilirsiniz.
Firmanın cari oranının 1’in üzerinde olması finansal analiz açısından önemli bir unsur olsa da dönen varlıklarının ne kadar sürede likit varlık haline geleceği daha fazla önem taşımaktadır!