Türkiye’de finansal okuryazarlık
çok fazla gelişmediği için birçok kişiye türev araç kavramı çok uzak
kalmaktadır. Birçok şirket yöneticisi ve finans piyasasında çalışan kişiler kur
riskine karşı türev araçların kullanımı hakkında az çok bilgi sahibi olsa da türev
araçların dile getirildiği kadar kullanımının nasıl olduğu ve içeriğinin
nelerden oluştuğu hakkında akılda kalıcı bilgi sahibi değillerdir. Bu yazımda
birçok firma tarafından maruz kalınan ve nakit akımında kritik rol oynayan kur
riskine karşı firmaların önlem alabileceği forward işlemlerinden bahsedeceğim.
Forward, dayanak bir varlığın ileri bir tarihte, belirli bir
fiyattan ve belirli bir miktarda alım ya da satım işleminin yapılmasını öngören
şartlardır.
Dayanak varlık, türev ürünlerin
üretildiği finansal ürünlere denir. Örneğin; belirli bir tarihte belirli bir
miktarda ve belirli bir fiyattan dolar satın alınması işleminde dayanak varlık
dolardır.
Forward işleminde alıcı(uzun pozisyon) ve satıcı(kısa pozisyon) olmak üzere 2 taraf
vardır. Belirli bir tarihte satın alma yükümlülüğünü yerine getirecek olan firma
uzun pozisyon sahibi iken, belirli bir tarihte satma yükümlülüğünü yerine
getirecek olan firma ise kısa pozisyon sahibidir.
Forward işlemleri tezgahüstü piyasalarda yapılmaktadır.
Yani, belirli bir otorite tarafından düzenlenmemiş, alıcı ve satıcının belirli
şartlar üzerinde anlaşarak sözleşmelerin yapıldığı bir piyasa olarak
söyleyebiliriz. Bu bakımdan forward işleminde anlaşmalar alıcı ve satıcı
tarafından belirlendiği için içerik ve vade bakımından standart bir yapısı
bulunmamaktadır.
Forward işlemlerinde
teminatlandırma mekanizması bulunmamaktır. Bu sebepten dolayı alıcı ve satıcı
tarafından üstlenilen yükümlülüklerin vade tarihinde gerçekleşmeme durumu yani
vade tarihinde temerrüt olasılığının olma durumu mevcuttur. Ayrıca, forward
işlemleri büyük ölçüde kurumsal firmalar tarafından yapılmaktadır.
Forward işlemini bir örnek ile
daha anlaşılır hale getirelim.
Türkiye faaliyet gösteren ABC
şirketi yatırım finansmanı için kullandığı yabancı para kredisinden kaynaklı
olarak 3 ay sonra ödemesi gereken 500.000 Dolar borcu bulunmaktadır. ABC
şirketi kurdaki yükselişten dolayı kendini korumak istemekte ve 3 ay sonrası
için bir forward işlemi yapmak istemektedir. XYZ şirketi ise kurdaki değişimin
3 ay sonrasında belirli bir seviyenin altında olacağını öngörmektedir. Şu anda
piyasada döviz kuru 6.50, 3 ay sonraki kur beklentisi 6.70’tir.
Yukarıdaki varsayımlara göre;
Dayanak varlık: dolar
Kur: 6.50
Forward Kuru: 6.70
Vade: 3 ay
Miktar: 500.000 Dolar
Örneğe bakıldığında, ABC şirketi
kur riskini yönetmek adına XYZ şirketi ile forward sözleşmesi yapmıştır. 3 ay
sonra ABC şirketi XYZ şirketinden 6.70 Dolar/TL kurundan 500.000 Dolar alacak,
XYZ şirketi de 6.70 Dolar/TL kurundan 500.000 Dolar satacaktır. 3 ay sonra yani
vade tarihi geldiğinde Dolar/TL kuru 6.70 TL’nin üzerinde veya altında
olabilir. Şimdi bu durumları gözden geçirelim.
Dolar/TL paritesinin 6.70’in
üzerinde olması durumu:
Örneğin, vade tarihinde Dolar/TL
paritesi 7’dir. Bu durumda ABC şirketi forward işlemi ile kuru 6.70 TL’ye sabitlediği
için 1 dolardan 0.30 kuruş(7 - 6.70 ) karı, toplamda ise 500.000*0.30=150.000
TL kadar karı olacaktır. Bu durumda XYZ şirketinin de toplamda 500.000*0.30=150.000
TL kadar zararı olacaktır.
Dolar/TL paritesinin 6.70’in
altında olması durumu:
Örneğin, vade tarihinde Dolar/TL
paritesi 6.30’dir. Bu durumda ABC şirketi forward işlemi ile kuru 6.70’ye
sabitlediği için vade tarihinde 1 dolardan 0.40 kuruş(6.30-6.70) zararı,
toplamda ise 500.000*0.40=200.000 TL kadar zararı olacaktır. XYZ şirketi ise
forward işleminden toplamda 500.000*0.40=200.000 TL kadar kar edecektir.
Forward İşleminin Önemi
Türkiye’de finansal piyasalar çok
fazla gelişmediği için finansal enstrüman kullanımları çok fazla yaygınlık
kazanmamış olup, genellikle kurumsal firmalar tarafından türev araç
kullanımları tercih edilmektedir. İhracatçı bir firma kurun düşeceği
düşüncesinden dolayı forward işlemi yapmak istemesine karşın ithalatçı bir
firma da kurdaki yükseliş karşısında forward işlemi yapmak isteyecektir.
Forward işlemi neticesinde firmalar kur riskini yönetebilir, nakit akışını da
göz önünde bulundurarak uygun finansman koşullarında borçlanma
gerçekleştirebilir.
Şunlara da göz atabilirsiniz:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder