Vix
endeksi İngilizcede “Volatility İndex” kelimelerinden oluşturan bir finans
terimidir. Türkçeye oynaklık endeksi olarak çevrilen terim piyasalardaki
korkunun derecesini ölçen bir endeks olması sebebiyle finansal piyasalarda korku
endeksi olarak bilinir. Vix endeksinin temel amacı piyasadaki risk algısının
ölçülmesidir.
Vix
endeksi ilk kez 1993 yılında CBOE(Chicago Board of Trade) tarafından
oluşturulmuş ve başta Amerika olmak üzere dünyada popülerlik kazanmıştır. Vix
Endeksi hesaplanırken S&P 500 endeksinde işlem gören farklı vadelerdeki
opsiyon sözleşmelerinin bir aylık fiyat hareketlilikleri dikkate alınır.
Vix
endeksinin hesaplanmasında önemli bir unsur olan opsiyonu şu şekilde açıklayabiliriz:
belirli bir zamanda, belirli bir ürünü, belirli bir fiyattan alma ya da satma
hakkıdır. Yani, burada bir hak söz konusudur. Belirlenen ürünü, belirlenen zamanda
almak isteyebilirsiniz de almak istemeyebilirsiniz de. Şu şekilde örnek vermek
gerekirse, demir çelik ticareti yaptığınızı farz edelim. Demir fiyatlarındaki
hareketlilik çok yüksek seviyede ve siz riskinizi dengelemek için opsiyon almak
istiyorsunuz(3 ay sonra demir çelik alımı için varsayıyoruz). Opsiyon satıcısı
size 3 ay sonrası için sana 1 ton demiri 1.000 Dolar’dan satabileceğini
söylüyor. Siz de demirin tonunun 1.000 Dolar’dan daha fazla olacağını
düşündüğünüz için opsiyon almayı kabul diyorsunuz. Ne güzel değil mi?
Alacağınız demirin fiyatını sabitlediniz. Fakat bunun bir bedeli var ve bu
bedele opsiyon primi denir. Kaparo parası gibi düşünebilirsiniz. Anlaşmayı yaptınız
3 ay sonra demirin tonu 1.200 dolar oldu. Bu sizin için önemli değil çünkü siz
3 ay sonra almak koşulu ile opsiyon almıştınız. Opsiyon satıcısından 1 ton
demiri 1.000 Dolar’dan alabilirsiniz. Bir
diğer senaryo olarak, 1 ton demirin 700 Dolar olduğunu düşünelim. Siz 3 ay
sonra 1 ton demiri 1.000 Dolar’dan almak yerine 700 Dolar’a alırsınız değil mi?
İşte opsiyon size bir hak tanır: fiyat beklenenden yukarı ise opsiyonu
kullanmak istersiniz, fiyat beklenenden düşük ise opsiyonu kullanmak
istemezsiniz ve opsiyon bedeli kadar zarar edersiniz. Riski hedge etmek için
Forward yazıma da göz atabilirsiniz.
Konumuza
geri dönecek olursak yapılan çalışmalar neticesinde S&P 500 endeksi ile Vix
endeksi arasında ters yönlü bir ilişki bulunduğu ve korelasyon kat sayısının
çok yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu şu şekilde değerlendiriliyor. S&P
500 endeksi yukarı doğru tırmanırken Vix endeksi azalış gösteriyor.
Vix
endeksi şu değerleri alır:
0-10 : Bu aralıktaki bir değere çok fazla rastlanmaz.
Tarihte endeksin en düşük değeri 1993/Aralık’ta 9,31 olarak görülmüştür.
10-20 : Piyasadaki hareketliliğin normal
seviyelerde olduğunu gösterir.
20-30 : Bu aralıkta risk algısının artış
gösterdiği genel itibarıyla belirsizliğin yükseldiği anlamına gelir.
30 ve üstü : Risk algısı normalin üzerindedir,
yatırımcıların stres seviyeleri yükselir. Bu sebeple yatırımcılar genel
itibarıyla güvenli liman arayışı içerisine girerler.
Genel
itibarıyla bakıldığında, Vix endeksinin 30’un üzerinde olması ile birlikte
piyasalarda belirsizlik aş gösterir ve kargaşa artar. Bu sebeple yatırımcılar güvenli
liman arayışına girer. Bu kapsamda Vix endeksi piyasa oyuncuları için önemli
bir göstergedir. Vix endeksindeki hızlı artışlarla birlikte ülkelerin borsalarında
satışlar başlar borsa endeksinde düşüş meydana gelir.
Koronavirüs
kapsamında ülkelerde tedbirlerin artış göstermesiyle birlikte 2020/Mart ayında
dünya borsalarında çöküşler meydana gelmiş olup, o tarihte VİX endeksinin
aldığı en yüksek değer aşağıdaki gibidir;
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder